Lettera-U

print
Lettera-U
© Copyright by
DUCATO di PIAZZA PONTIDA
24122 BERGAMO - Piazza Pontida,41
Tel.035.210276
A norma della Legge sul diritto d’autore e del Codice Civile
è vietata la riproduzione di questa pubblicazione in tutto o in parte
con qualsiasi mezzo elettronico,meccanico,fotocopie,microfilms,registrazioni o altro.
Dizionario italiano-bergamasco a cura di
CARMELO FRANCIA
EMANUELE GAMBARINI
Ubaldo- Übàld
ubbia- arléa, arlìa, (idea) idéa,
(immaginazione) imaginassiù,
(opinione)opiniù, üpiniù,
(pensiero)pensér, (superstizione)
söperstissiù*
ubbidiente- öbidiènt, sàe,
(mansueto)ümà, ümanì
ubbidienza- öbidiènsa,(devozione)
diossiù,(osservanza)osservansa*,
(rispetto)rispèt,(rassegnazione)
rassegnassiù, (soggezione)
sögessiù*
ubbidire- öbedì,(consentire) consènt,
consentì,(osservare)osservà, dà de
mét, (secondare) segondà,(servire)
servì, sèrv,(sottostare) sotistà*
Ubiale(loc.) - Öbiàl [i màia-fiche / i
mórcc de pura / i brüsàcc de
(soprannomi)]
Ubiale Clanezzo(loc.) - Clenèss [i
cìcia-tètole de (soprannome)]
ubicazione- (posizione)posissiù,
(posto)pòst
ubriacare- imbreagà, imbriagà,
inciocà, inciuchì, (ubriacarsi)
imbalàs, ciapà la bala, indà ‘n
cìmbalis, (bere) biv
ubriachezza- ciòca, ciuca, stónda,
stópa
ubriaco- imbreàch, ciòch, ciómbo,
cimbo,(essere u.)èss imbrombàt,
  èss ciapàt del vì,(u. fradicio)
impiombàt, sténch, stinch,
imbreàch cóme öna sèpa, (bevuto)
biìt, (fanatico) fanàtech
ubriacone- imbreagù, imbriagù,
ciochetér (l’imbreagù no l’ sà parlà
che de ì bù)
uccellagione- (caccia) cassa,
(selvaggina)selvagina*
uccellaia- oselanda
uccellanda - oselanda (mör la sièta ‘n
del bèl de l’oselanda)
uccellare- oselà,(u. a civetta)indà fò
co la sièta, (burlare) börlà, bertesà,
coionà,(motteggiare) dà di
cassade
uccellatore- oseladùr, (cacciatore)
cassadùr,(burlone)bürlù*
uccelliera- passeréra
uccello- osèl (l’è mei osèl de bósch
che osèl de gàbia; mia töcc i osèi
conòss ol mèi), (dim.)oselèt, oselì,
(accr.)oselù,(u. che lascia il nido)
trinaröl,(u. di passo)pastüròt, osèl
de passada,(u. pescatore)
becapèss, piumbì, (u. di rapina,
ladro) làder)
uccidere- copà, mandà al creatùr,
(rifl.) copàs, dàs la mórt,
(ammazzare) massà, (assassinare)
sassinà, (freddare) stincà lé,
(pugnalare)pögnalà*
     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

© Copyright by DUCATO di PIAZZA PONTIDA
Dizionario italiano - bergamasco a cura di CARMELO FRANCIA e EMANUELE GAMBARINI
uccisione- massamét, copamét,
(strage)strage, sfarsabatàia,
massacro, mazacara
uccisore- massadùr,(u. di porcelli)
massàder
udienza- ödiènsa, (seduta)sedüta*
udire- (sentire)sentì, sènt,
(intendere)intènd, entrà sö, capì
udito- (aver cattivo u. )èss dür
d’orègia
uditore - (studente)stödènt
uditori- (pubblico)pöblech
ufficiale- üficiàl, üfissiàl, (u.
giudiziario, cursore) cürsùr,
(pubblico u., funzionario)
funsiunare*
ufficiare- üfissià, öfissià
ufficio- öfésse, börò, (carica) càrica,
(compito, dovere)còmpito*,doér,
(funzione) funsiù, (grado) grado,
(impiego) impiégo, pòst,
(incarico) incàrech,(missione)
missiù*,(posto)pòst, (preghiera)
preghiéra*, (professione)
professiù*,(studio) stöde
ufo- (a u., gratis) gràtis, a ufo
ugello- (cannella) canèla,(tubo)tübo
uggia- (dispiacere) dispiassér,
(disturbo) destörbo, distürbo,
(malumore)malümùr*,(ombra)
ómbra, ombréa,(seccatura)
secatüra
uggioso- (antipatico) antipàtech,
(noioso)noiùs*, nuiùs*,(seccatore)
secabale, secacoiò, töbèrcol
uggire- (molestare)moestà
ugnetto- (scalpello)scarpèl
ugola- lönèla
ugonotto - (protestante)bilòfer,
protestànt*
uguaglianza- (somiglianza)
sömeansa
  uguagliare- ingualà,(livellare)mèt a
lièl, lielà,(pareggiare)ingualà
uguale- inguàl, eguàl, gualìv,
(conforme) confurma, (medesimo)
medésem, medém, (star del pari)
stà al par,(piano)pià, (simile)
sìmel*,(uniforme)ünifórme
ugualmente- ingualmét
ulcera- ülcera
ulcerare- (ferire) ferì
uligine - (umidità)ömidità, ömed
uliginoso - (umido)ömed
ultimamente- ültimamét*, in öltima
ultimare- öltimà, (finire) finì, fenì,
(perfezionare)perfessiunà,
(terminare)fernì, finà, terminà,
mèt zó di tèrmegn
ultimatum - (dichiarazione)
dichiarassiù*, (proposta)
propòsta*
ultimo- öltem, dredér,(essere l’u.)
èss l’öltima röda del car,(te ne
accorgerai in u.)to s’ n’incorzeré
‘n del pissà, (in u., ultimamente)
ültimamét*, (estremo) estrémo,
(finale) finàl
ultra- (estremo) estrémo
ululare - (urlare)ürlà
ululato -(grido, urlo) vèrs, cridùr,
sbrài
ululo - (v. ululato)
ululone- sat de fòss, satì
umanità- ümanità*, (beneficenza)
beneficènsa*,(bontà) bontà,
(pietà)pietà
umano- ümà, (amorevole) amoréol,
(buono) bù, (civile) siìl, siél,
(gentile) gentìl, zentìl,(indulgente)
indölgènt,(piacevole)godéol,
(pietoso)pietùs*, famigliàr,
(uomo)òm
umazione- (sepoltura) sepoltüra
     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

© Copyright by DUCATO di PIAZZA PONTIDA
Dizionario italiano - bergamasco a cura di CARMELO FRANCIA e EMANUELE GAMBARINI
umbelico- (v. ombelico)
umerale- (drappo sacro)continènsa
umettare- (inumidire) inümidì
umidezza - (umidità)ömidità, ömed
umidiccio- impó ömed,(umido)
ömed, (molliccio)slìqued, moés
umidità- ömidità, ömed,(vapore)
vapùr, bapùr
umido- ömed, (bagnato) bagnàt,
(guazzetto) sguassèt, sguassetì,
(molle) mòl
umidore - (umidità)ömidità, ömed,
(sudore)südùr*
umile- ömel, (modesto) modèst,
(basso) bass, (mansueto)ümà,
ümanì
umiliare- ümilià,(inchinare) inchinà,
(mortificare)mortificà,
(biasimare) biasimà, (diminuire)
smenüì,(rimproverare)rimproerà,
bói dré,(supplicare)süplicà
umiliarsi- bassà la grèsta, bassà zó ‘l
có, (chinarsi) sbassàs zó
umiliato- ümiliàt*, (confuso) confüs,
(umile)ömel
umiliazione- ümiliassiù*,
(mortificazione)mortificassiù,
(sconforto)sconfórt*
umiltà - ümiltà*, (modestia)
modèstia*, (vergogna)ergògna,
(virtù)virtü, irtü
umoraccio- ümoràss
umore- (u. che cola dagli occhi)
sbésa,(liquido)lìqued*
umore- ümùr, ömùr, lüna, sesù,
(essere di buon u.)èss de bù ümùr,
(essere di cattivo u.)iga la peröca
stórta, iga la lüna, èss de catìv
ümùr, (u. nero, malumore)
malümùr*, (essere sempre delle
stesso u.)èss sèmper de la stèssa
sesù, (u. nero, malinconia)
  malinconéa, biligòrnia, tenebréa,
(disposizione) disposissiù, (indole)
ìndole
umorista - (burlone)bürlù*
umoristico - (spiritoso)spiritùs
una- öna
uncinato- facc a rampì
uncinetto- crossé*, (trina)péss
uncino- (gancio, rampino) rampì,
(ganghero)gàngher*
undici- öndes
ungere- óns, uncià,(untare) ontà,
untà, (u. con olio)ontà de öle, (u.
con unguento) mèt sö l’onguènt,
(adulare) adülà, antà, lodà,
(macchiare)smagià
unghia- óngia, (dim.)ongina,
(artiglio) sgrafa, sgrifa,(zampa)
sanfa, zata, sanfina
unghiella- (freddo alle dita)pìgoi
unguento- onguènt, (cosmetico)
cosmètech,(manteca) mantèca,
(pomata)pomada,(unto)ucc
unico- önech, ünech,(raro) rar,
(singolare)singolàr*,(solo)sul,
sól, sul sulèt
unificare- (formare) furmà
unificazione - (unione)üniù
uniformare- üniformà, üniformàs
uniforme- ünifórme, montüra,
(divisa) divisa,(regolare)regolàr,
(simile)sìmel*,(uguale)inguàl,
eguàl, gualìv
unione- üniù, (commettitura)
comissüra, (complesso) complèss,
(comunella)comünèla*, (contatto)
contàt*, (fascio) fass, (giuntura)
zontüra,(lega)léga,(massa,
mucchio) möcc, gröm, pila,
(mescolanza)mes-ciansa,(riunione)
riüniù*,(vicinanza)visinansa,
vesinansa,(vincolo)vìncol*
     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

© Copyright by DUCATO di PIAZZA PONTIDA
Dizionario italiano - bergamasco a cura di CARMELO FRANCIA e EMANUELE GAMBARINI
unire- ünì, mèt insèma, (accoppiare)
cobià, (aggiuntare, aggiungere)
zontà, (attaccare) tacà,(collegare)
colegà*, (combaciare)combacià*,
binà, setà, basàs, (combinare)
combinà, (comporre) componì,
(comprendere)comprènd*,
(congregare) congregà,
(incorporare)incorporà,
(mescolare)mes-cià, taià,
(raccogliere)tö sö, regói, reguì,
argòi, catà sö,(raggiungere)ciapà,
(riunire)riünì*, (saldare)saldà
unità- (elemento) elemènt,(unione)
üniù
unitamente- (insieme)insèm,
insèma
unito- ünìt (pl. ünìcc), (femm.)ünida,
ünide, (denso) spèss,(intero)
intréch,(sodo) stagn
universale- üniersàl*, öniersàl*,
(cattolico) catòlech*, (generale)
generàl,(totale)totàl
universalità- (complesso) complèss
università- üniersità*
universo- ünivèrso, önivèrso,
(mondo)mónd, (natura)natüra
uno- ü, giü, (nemmeno u.)ü che l’è ü
(dì mai che no te gh’ n’ é gna ü),
(a u. a u.)a ü a ü, (u. ciascuno)ü
a tèsta
untare- untà, (ungere)óns, ontà,
uncià
untata- ontada
unto- ucc, (bisunto) bisùcc,(u. e
bisunto)ucc e bisùcc,(sporco)
spórch, stóss,(strutto)ströt,
(unguento)onguènt
untume- (unto)ucc
untuoso- (sporco)spórch, stóss
unzioncella- ontadina
unzione- unciada
  uomo- òm (per conòss ün òm
bisògna mangià sèt pis de sal
insèma; òm visàt l’è mès salvàt;
l’òm l’è mai contét; l’òm l’è
cassadùr; l’òm l’è ‘l cap e la dòna
l’è la sésa; ol cör di òmegn l’è facc
a sìgola; no gh’è ün òm brào, se no
ghe n’è ün óter piö brào ), (plur.)
òm, òmegn (i òmegn s’ i misüra
mia a brass), (u. galantuomo)fiùr
de galantòm,(ometto vispo)
ghindolì, ü gré d’ pìer,(un sant’u.)
ü sant òm,(u. ammisurato)
compassàt,(u. ammodo)òm in
déma,(u. apatico)sènsa passiù,
(u. arguto e pungente)lèngua che
tàia ‘l  fèr,(u. arguto, pronto,
vivace)salàt,(u. assai grasso)parì
baco a caàl al vassèl,(u. assai
pigro)lömaga,(u. assai vecchio)
èss vècc cóme bacöch,(u.
assennato)òm de có,(u. astuto)
margnifù,(u. astuto che si finge
semplice)póia bagnada,(u. astuto
e accorto)förmigù,(u. attempato)
òm tempàt,(u. avarissimo)piögiù,
(u. avvenente)mangiacör,(u.
avventato, in male arnese)
strefüsare,(u. ben tarchiato)
feròss,(u. birbone)fiùr de balòss,
(u. bisunto)ucc cóme öna baga,(u.
bonario)fasà, fasanòt,(u. brutto e
secco)mömia,(u. bugiardo,
sleale)sincér cóme l’aqua tróbia
(spórca),(u. buono a nulla e
dappoco)salàm,(u. calmo e
costante)filòsofo,(u. cappelluto)
cheelù,(u. che beve senza misura)
sèpa,(u. che graffia)sgrafù,(u.
che ha larga schiena)schenù,(u.
che lavora molto)laorentù,(u. che
mal s’accomoda)piaga,(u. che
     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

© Copyright by DUCATO di PIAZZA PONTIDA
Dizionario italiano - bergamasco a cura di CARMELO FRANCIA e EMANUELE GAMBARINI
che respira grave)a l’ sófia che ‘l
par ü màntes,(u. che ride spesso
volentieri)sgrignàpola, sgrignassù,
(u. che sa la maniera di vivere)a l’
conòss ol vìer del mónd,(u. che si
dà molto da fare)sfassendù,(u.
citrullo, minchione)cöcömer,(u.
continuamente malaticcio)ü bicér
rót,(u. cupo e pensieroso)satörno,
trögn,(u. d’anima)òm de césa,(u.
d’aspetto stravolto)straólt, streólt,
(u. dal naso piatto)schéss,
schissù,(u. damerino)moscardì,
(u. dappoco)càncher, magöre, ü
póer Cristo, ü böta-l-é, òm de
stópa,(u. deforme, lascivo)
orangotàngh,(u. degno di forca)
baciòch de furca, còl de furca,(u.
di bell’aspetto)öna bèla presènsa
de òm,(di bella statura)öna bèla
asta de òm,(u. di brutto aspetto)
bröta figüra, (u. di buona
coscienza)scropolùs,(u. di buona
pasta)pastagnòch, diaolàss, ü bù
baciòch,(u. di cuore)òm de cör,
(u. di dura apprensiva)tàrtaro,(u.
di grossa pancia)bogiòt, bogiù,
(u. di lettere, letterato) letrüt,(u. di
mal affare)förfantù,(u. di mala
vita)figüròt,(u. di maniere aspre e
ruvide)salvàdech,(u. di piazza,
plebeo)piassaröl, piassù,(u. di
poche parole)söcc, söcc de paròle,
(u. di poco giudizio)strambo,(u.
di pregio)ü fiòco d’ün òm,(u. di
sua parola)òm de paròla,(u. di
valore)òm de vaglia,(u. disutile)
maiadórma, ü ch’è bù de mangià
nóma d’ la polènta,(u. donnaiolo)
pelandù,(u. dubbioso e timido)
cagadöbe,(u. erculeo)sansù,(u.
  faceto)paiàss, paiasso,(u. fiero)
bacafèr, serpile,(u. forte e
nerboruto)tòr,(u. fortunatissimo)
caegiù,(u. fumoso, vanaglorioso)
sgiunfù,(u. furbo, accorto, svelto)
s-ciòp,(u. ghiottissimo)golàss,
golassù,(u. gioviale)òm de
compagnéa,(u. goffo e scempio)
pantalù,(u. gozzuto)gosatù,(u.
grande e buono a nulla)
pampalügo, pàmpano, pantegòss,
(u. grande e buono a poco)
campanù,(u. grande e grosso)
omassàl, omassù, öna pèssa d’òm,
(u. grande e scipito)pantelù,(u.
grosso e che si muove poco)
polentù,(u. imbronciato)
intrögnét,(u. importuno,
seccatore)tòssech,(u. inesperto)
s-cèpa, ü che s’ laga vènd al
marcàt,(u. inetto e avaro)ròsto,
(u. inetto e dappoco)tripé,(u.
infingardo e pigro)calissù,(u.
ipocrita)maiapàter,(u. irrisoluto)
tiramula,(u. leggero e di poco
giudizio)pisapóch, babüì,(u.
leggero, instabile)volarì, ciàl,(u.
leggiero e senza fermezza)balarì,
(u. lento nell’operare)calissù,
pigrù,(u. lento, pigro)limù,(u.
litigioso)malignù,(u. lungo e
dappoco)candelù,(u. lussurioso,
lascivo)bèch,(u. mal esperto al
gioco)piòca,(u. malaticcio)
sghingheràt,(u. manesco)ladì de
mà,(u. mangione)maiòch,
maiocù,(u. materialone)teremòt
bun’ànima, talambàr,(u. meschino
e poverello) balabiót,(u.
millantatore)sbrofù,(u.
minchione)cióla, ciula, sìfol,
codeghì, balöch, balóres,(u
     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

           

 

 

 

 

© Copyright by DUCATO di PIAZZA PONTIDA
Dizionario italiano - bergamasco a cura di CARMELO FRANCIA e EMANUELE GAMBARINI
montanaro)marà, òm de
montagna,(u. morfioso)
tintiménia,(u. neghittoso)lisnù,
(u. panciuto)boldrassù,(u.
pauroso)cagù, cagòt,(u.
pecorone)salamù,(u. piccolo di
statura)picinèla,(u. piccolo e
grasso)bòdolo, borlòt,(u. pieno di
vino o di rabbia)tirét,(u.
pigrissimo) pigrù,(u. pingue e
instupidito)boassù,(u. plebeo e
rozzo)plebéo*, plebé*, piassaröl,
(u. poco di buono)borlandòt,(u.
quieto e docile)ü bù màrter, ü
martiròt, ü bù paciòt, òm de mèt a
lèss e a ròst,(u. ritroso)piaga,(u.
rustico, grossolano)tànghen,(u.
saggio e abile)campiù,(u. scaltro
e malizioso)ü bù capitàl,(u.
sciatto)patössù, maströgn,
maströgnù,(u. scimunito)ü ragò,
(u. sciocco e lento)faliló,(u.
sciocco e stupido)tàmbor, tananài,
(u. scipito)bernardù,(u. semplice)
facc zó a la badiala,(u. semplice e
sciocco)pécio, macaco, tigòt,
siforàl,(u. semplicione)ü grand
coiò, Tóne bilóne,(u. sempliciotto)
fasölòt, gnòch,(u. senza mano)
móco,(u. sfacciato) mostassù,(u.
smargiasso)mangiacadenàss,(u.
snervato, vile)lösertù,(u. sordito,
pidocchioso)piögiù, pìtima,(u.
stupido)marmòt, marmotù,(u.
stupido e ignorante)có de lègn,(u.
valligiano)òm de val,(u. vano e
villano)ciorlì, ciorlinèt,(u. vile,
mascalzone)scalsacà,(u., marito)
marìt, òm
uopo- (far d’u.)sconvegnì, (bisogno)
bisògn,(necessità)necessità
uosa- (ghetta) ghèta
  uovarolo- portaöv
uovo- öv, cocò (sue parti: göss, ciara
obiànch, borlina oróss),(u.
grosso)öatù,(u. fresco)öv frèsch,
(u. borlaccio)gnal,(u. gallato)öv
galàt,(u. senza guscio)öv in
carlàm,(u. al tegame)ciareghì, öv
copàcc,(u. bazzotte)öv basòcc,(u.
da bere)öv tetolòcc,(rompere le u.
nel paniere)robà la polpèta zó del
tónd,(u. sode tagliate)ciape d’öv,
(tuorlo) borlina del öv, róss d’öv
upupa- böba
uragano- (burrasca) börasca,
(intemperie) intempérie,
(tempesta)tempèsta, (temporale)
temporàl,(turbine) stravènt
urbanità- (cortesia) corteséa,
(creanza) creansa, (educazione)
edücassiù,(eleganza)elegansa*,
(galateo) galatéo, (gentilezza)
gentilèssa, (grazia) gràssia
urbano- (civile) siìl, siél, (compìto)
cömpìt, (delicato) delicàt,
(educato) edücàt, (gentile) gentìl,
zentìl
Urbano- Örbà
urgente- ürgènt*, (necessario)
nessessare
urgenza- ürgènsa*, (bisogno) bisògn,
(fretta) frèssa,(necessità)
necessità,(premura)premüra
urgere- (premere) premì,
(sollecitare)fà premüra, mèt ol
soghèt a la góla, fà frèssa,
(spingere)rösà, rüsà, sbötà, sbörlà,
spuncià,(urtare)örtà
Urgnano(loc.) - Örgnà [i fachì / i
cicia-canète de (soprannomi)]
urlare- ürlà,(u. come un dannato)
usà cóme ön’ànima danada (ü
disperàt),(gridare) cridà, cassà fò
     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

© Copyright by DUCATO di PIAZZA PONTIDA
Dizionario italiano - bergamasco a cura di CARMELO FRANCIA e EMANUELE GAMBARINI
di vèrs, fà di vèrs, (guaire) cainà,
sguaì,(investire) investì,
(piangere)piàns, pianzì
urlo- (grido) vèrs, cridùr, sbrài, vèrs
de cà del diàol,(gridata) usada,
(muggito)mügiamét,(pianto)
löciada, pianzida,(rumore)rümùr,
römùr, combói, ciòch,(vento)
vènt, ènt
urna- örna, (u. sepolcrale, cineraria,
tomba)tómba*, (recipiente)
recipiènt, (sepolcro)sepólcro,
sepulcro
urogallo- (gallo) gal
urtare- örtà, picà ‘n vergót,(u. coi
gomiti)sgombetà, (cozzare) cornà,
tröcà,
urtata- (urto) örtù
urto- örtù, (avere in u.)iga in örto,
(combattimento)combatimènt*,
combatimét*, (contrasto) contràst,
(impeto) ìmpet,(incontro) incóntro,
(moto) móto, (movimento)
müimènt, (spinta)sbötada,
sbörlada, sdöcia, spinta, örtù
usanza- üsansa (tal paìs tal üsansa; i
bune üsanse i và zó töte; i bune
üsanse i và rispetade), (preferire le
vecchie u.)indà là a la ègia, indà là
amò a l’üsansa ègia, (abitudine)
abitüdine*, (costume) costöm,
(guisa) guisa,(metodo)mètodo,
(moda) móda,(regola)régola,
(tradizione)tradissiù*, (voga)
vóga,(uso)üs, üso
usare- üsà (quando s’è stacc üsàcc bé,
s’istanta a üsàs mal), (u. con
riguardo) tègn de cönt, (adoperare)
dovrà, dorvà, (bazzicare) praticà ü
sito, (godere) gód, godì, (impiegare)
impiegà,(operare)operà,
(profittare)profità*,(trattare) tratà
  usato- üsàt, in üso,(pratico) pràtech,
(solito)sólet
usatto- (ghetta) ghèta
usbergo- (armatura) armadüra,
(corazza)corassa*,(riparo)ripàr,
(scudo)scüd
usciale- (porta) pórta
usciere- össiér, (bidello) bidèl,
(cursore) cürsùr,(inserviente)
inserviènt,(portiere)portér,
(portinaio) portinér
uscio- öss (cà e paisà i sèra mai fò i
öss),(u. a contrappeso)öss col
contrapìs,(u. a muro)öss a rasa
mür, öss finto mür,(u. a
sdrucciolo)öss che s’ sèra fò d’
per lü, (usciolino, sportello)antèl,
sportèl, ös-ciöl, ösciölì, össèt,
össetì, portèl,(comunicazione)
comünicassiù,(passaggio)
passàgio,(porta) pórta, (a u. a u.,
vicino) visì, vesì, isì
usciolare- (origliare)stà scondìcc a
scoltà, scüriusà,(spiare)spià,
spïunà,(udire)sentì, sènt
uscire- indà de  fò, vègn de fò,(u.
d’ira)desinrabiàs,(u. dal
seminato)indà zó del vade, indà
zó de caresada, parlà zó de mèret,
(u. di grazia)indà zó del léber,(u.
d’alcuna cosa)vegnìn fò,(u. per il
rotto della cuffia)scapolàla fò,
passàla fò per ol büs d’öna gógia,
portàla fò nèta, (sortire) sortì,
(pubblicare)pöblicà, (riuscire)
reüssì, (sboccare)sblocà*,
(sbucare)saltà fò,(scaturire)
scatürì,(venire)ègn, egnì, gnì,
vègn, vegnì
usignolo- (rosignolo) rossignöl,
lissignöl, (i piccoli dell’u.)
lissignülècc
     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

© Copyright by DUCATO di PIAZZA PONTIDA
Dizionario italiano - bergamasco a cura di CARMELO FRANCIA e EMANUELE GAMBARINI
uso- üs, üso, vóga,(dare ad u.)dà a
früo, (essere in u.) èss in üso, èss
in vóga,(non è più in u.)no i la
üsa piö,(un tanto per l’u.)per ol
früo, (costume) costöm, (esercizio)
esersésse,(esperienza) esperiènsa,
speriènsa,(guisa) guisa,(pratica)
pràtica,(pratico) pràtech,(usanza)
üsansa
ussaro- üssàr, üsser
ustionare- (bruciare) brüsà
ustione- (bruciamento) brüsamét,
(scottatura) scotada, sbroiadüra
usuale- üsüàl,(normale)normàl*,
(regolare)regolàr,(solito)sólet
usufruire- üsüfrüì*, (adoperare)
dovrà, dorvà
usufrutto- üsöfröt, üsofröt, (frutto)
fröt,(interesse) interèss,(uso)üs, üso
usufruttuare- (v. usufruire)
usufruttuario- üsöfrötöare
usura- üsüra*, (guadagno) guadàgn,
(interesse) interèss
usuraio- üsürare, brubrù,(strozzino)
strossì*
usureggiare- (u. nei conti)calcà la
pèna
usurpare- üsürpà,(conquistare)
conquistà*,(impadronirsi)
impadronìs,(occupare)ocüpà,
(prendere)ciapà, catà, tö,
(togliere)leà fò, leà vià, tö
usurpazione- üsürpassiù*,
(occupazione)ocüpassiù
utello- bocalì de l’öle
utensile- (arnese) arnés,(strumento)
strömènt, iströmènt,(utensili)
osadèi
  utile- ötel, ütel,(senza u.)sènsa pró,
(bene) bé, (beneficio) benefésse,
(buono) bù, (conveniente)
conveniènt, (convenienza)
conveniènsa, (favorevole) faoréol,
(frutto) fröt, (guadagno) guadàgn,
(interesse) interèss,(necessario)
nessessare,(pro) pró,  (profitto)
profét, pró,(tornaconto)turnacönt,
(utilità)ütilità*,(vantaggioso)
antagiùs*, vantagiùs*
utilità- ütilità*, (giovamento)
zuamét*, (guadagno) guadàgn,
(vantaggio)vantagio, antagio
utilizzare - (usare)üsà
utopia- (idea) idéa, (ideale) ideàl,
(illusione) ilüsiù,
(immaginazione) imaginassiù,
schéss, abòss, sbòss
uva- öa, (varietà d’u.)amarànt oöa
(öèta) di osèi, barbisèl, barzabéa,
barzamì, borgógn, cagna, càndia,
de sant’Ana o öviàdega, de
Spagna, gargànega, gréga, gropèl,
insaga, isabèla omericana,
leàtico, malvasìa, medéra,
merlina, moscàt, oàdech, öèta,
oselina olambrösca, paradisa,
passa, rosséra, s-ciàa, soarda,
spina ozenzerlì,  vernassa, zèrba
oagrèst), (acino d’u.)gré d’öa,
(succo dell’u., vino)vì, ì, brómbo,
pissì del Signùr, la tèta di ècc,
(vite)vit, it
uxoricidio - (uccisione)massamét,
copamét
uzzolo- (desiderio) desidére, àmpia,
disinvìs, dinvìs,(voglia)òia, vòia