Vocabolario online Italiano/Bergamasco - Lettera S

Lettera S

s èsse

sabato sàbat, sabàt (no gh’è sàbat sènsa sul)

sabbia sàbia, (rena, s. minutissima) sabiunì, sabiunsì, (terra arenosa) sabiù, (ghiaia) géra, gèra

Sabbio (loc.) Sabe [i teedèi de (soprannome)]

sabotaggio (sciopero) sciòpero*

sacca (s. da viaggio) bórsa de viàs, sach de nòcc, (sacco) sach, (zaino) zàino*, (valigia) valìs

saccarina sacarina*, (zucchero) söcher

saccarosio (zucchero) söcher

saccente (fare il s.) sduturà, dà d’intènd de saìghen, (istruito) istrüìt*, (presumere) prossömà, (presuntuoso) presüntüùs*, (sapiente) sapiènt

saccenteria (presunzione) presünsiù*

saccentone bagolù, bagolù del löster, sapientù, talentù

saccheggiamento (saccheggio) sachègio

saccheggiare sachegià

saccheggio sachègio, (guasto) guàst

sacchetto sachèl, sachelì, sachelèt, (s. della rete dell’uccellanda) saca, (borsa) bórsa, sachèla

sacco sach (ü sach vöt a l’ pöl mia stà ‘n pé; no s’ pöl mia dì gat, fina che no l’è ‘n del sach), (s. grande, bisaccia) bissaca, (sacca da viaggio) bórsa de viàs, sach de nòcc, (andare con la testa nel s.) fà i laùr col có ‘n del sach, indà là col có ‘n del sach, (essere al fondo del s.) sgosatà, (mettere nel s.) mèt (cassà) in d’ü sach ergü, (rimboccare un s.) oltà ‘ndré ‘l sach, (vuotare il s., spiattellare) cagàla zó ciara e nèta, tiràla ‘n monéda, (s. delle bestie lattifere) pècc, (s. per foglia sfogliata) pelaröl, (collo) còl, (imballaggio) imbalagio, (quantità) quantità, (recipiente) recipiènt, (tonaca) tònega, (zaino) zàino*

saccoccia sacòcia, gaiòfa, (scarsella) scarsèla, (tasca) tasca

saccomannare (saccheggiare) sachegià

saccomanno (saccheggio) sachègio

saccone (pagliericcio) paiù, paiarés

sacello (sacrario) sacrare*

sacerdote (prete) prét

sacerdozio (clero) cléro*

sacramentare sacramentà

sacramento sacramènt, sacramét, (giuramento) giüramènt, züramènt

sacrario sacrare*, (archivio) archìv

sacrificare sacrificà, (privare) prïà

sacrificio sacrefésse, (martirio) martìrio, (privazione) priassiù, (fare s., risparmiare) risparmià, tègn a mà, economisà, (fare grandi s. per uno) svenàs per vergü

sacrilegio sacrilégio*, (profanazione) profanassiù*

sacrista (sagrestano) segrésta, segrestà, sagrestà

sacro sacro, (religioso) religiüs, (santo) san, (venerabile) veneràbel*

sacrosanto sacrosànt*, (sacro) sacro

saeppola cànef selvàdech

saetta saèta, (freccia) frècia*, friza, (fulmine) fölmen, (raggio) ragio, spéra

saettare (fulminare) fölminà

saga (leggenda) legènda

sagace giotù, (accorto) acòrt, (astuto) bargnifù, margnifù, striù, (cauto) càöt, (furbo) förbo, magnà, (ingegnoso) indüstriùs, (intelligente) inteligènt, (sapiente) sapiènt, (sottile) sötìl, sötél, sitìl, sütìl

sagacia dritüra, indritüra, (astuzia) astössia, förberéa, (capacità) capassità*, (esperienza) esperiènsa, speriènsa, (spirito) spéret, spìret

saggezza (giudizio) giödésse, (prudenza) prüdènsa*

saggiare sagià, fà ‘l sagio, tastà, (coppellare) copelà, (cimentare) cimentà, (misurare) misürà, tö la misüra, (provare) próa, (sperimentare) sperimentà*

saggina (melica) mèlga, (s. da scopa) mèlga de scùe, (scopa) scùa

sagginella (melica) mèlga, (s. tardiva) melghèta

saggio sagio, (esperimento) esperimènt*, (interesse) interèss, (prova) próa, (savio) sàe, (a s., a taglio) a tài, a tàio

Sagittario Sagitare (dal vintetrì de noèmber al vintù de desèmber), (saetta) saèta

sagoma sàgoma, (forma) furma, (profilo) profél, profìl

sagomare (formare) furmà

sagra sagra, (cerimonia) serimònia, (consacrazione) consacrassiù, (festa) fèsta, (funzione) funsiù

sagrare (bestemmiare) bestemià, cospetà, cristonà, santonà

sagrato (bestemmia) bestèmia

sagrato segràt

sagrestano segrésta, segrestà, sagrestà

sagrestia sagrestéa*

saio sài

sala sala, (dim.) salèta, (accr.) salù, (s. di disciplina, prigione) presù, (s. d’aspetto) sala d’aspèt, (stanza) stansa

Sala (loc.) Sala [i codeghì e érs de (soprannome)]

salacca sardù, saràch, (aringa) arèngh, arènga, rènga

salamandra sercafalìe, sercaréa, (s. pezzata) sincarèla, sincarlina, sircàia, sircàlia, (lucertola) lösèrta

salame salàm, (accr.)salamù, (dim.) salamì, (culatta del s.) cül del salàm, (s. di Parma) bondiöla

salamelecco salamelèch, (genuflessione) genöflessiù, (inchino) inchino, (riverenza) rierènsa, reerènsa

salamoia salmura

salangana (rondine) róndena

salare salà, (s. leggermente) salà póch, (s. oltre al convenevole) salà tròp

salariato salariàt, (lavoratore) laorét, (operaio) operare

salario salare, (compenso) compèns, compènso, (guadagno) guadàgn, (mercede) mercéde, merséde, (mesata) mesada, (paga) paga, (prezzo) prése, présse, (piccolo s.) salare de póch

salassare caà sangh

salasso salàss, caada de sangh

salato salàt, (troppo s.) salàt cóme öna salmura (ü bèch), (s. leggermente) ligér de sal, dóls de sal, (costoso) costùs, (spiritoso) spiritùs

salciccia (v. salsiccia)

salcicciotto (v. salsicciotto)

salcigno sidùs

salcio (vimine) véma

saldare saldà, (s. ragioni o conti) saldà fò di cöncc, (attaccare) tacà, (fermare) fermà, (pagare) pagà, (unire) ünì, mèt insèma

saldatoio saldadùr

saldatore saldadùr*, saldatùr*

saldatura saldadüra

saldezza (costanza) costansa*, (durezza) dürèssa, (robustezza) robüstèssa

saldo saldo, sald, (fermo) fìrem, férmo, trich, (durevole) ü laùr che düra, (forte) fórt, fòrt, (ostinato) incagnàt, margnöch, indüràt, ostinàt, testardo, trücù, söcù, (pagamento) pagamét, (stare s., resistere) resistì, resìster, fà tèsta, (sano) sà, (scampolo) scàmpol, scamù, (sodo) stagn, (stabile) stàbel, (vigoroso) vigorùs, imprepòst

sale sal, (dolce di s.) ligér de sal, (alquanto amaro di s.) savrìt, (senza s., non salato) séga, séch, (cassetta del s.) salaröla

salice sàles, (s. piangente) sàles piangènte, (s. bianco) sàles de pài, (s. dorato, delle capre) sàles selvàdega, (s. giallo, selvatico) stropéra, pèndola, (ramo di s.) raca

salicella (flora) salesèta

saliera i salì

salino salì*

salire vègn sö, indà de ‘n sö, (s. su qualcosa) indà ‘n pé a ergót, (s. sugli alberi) rampà sö ‘n d’öna pianta, salire (s. un’erta) rampà, (arrampicare) rampegà, rampà, (crepare) crèpà, (montare) montà, (scalare) scalà, (venire) ègn, egnì, gnì, vègn, vegnì, (volare) gulà, sgulà

saliscendi (nottolino) naesì, birlì, spadolì, sparlèta, (serramento) seramènt*, (serratura) seradüra, (stanghetta) stanghèt, stanghèta, (strada) strada

salita rampa, rampada, salida, (s. erta) salida ‘n pé, (s. soave) salida dólsa, (erta) èrta, rata, rampa, rampada, (pendenza) pendènsa, (via) vìa

saliva salìa, (bava) bàa, baössa, (sputo) spüt, spüda

salivare salïà

salivazione salïassiù, (saliva) salìa

salma (cadavere) cadàer

salmastroso (salato) salàt

salmeria (bagaglio) bagài

salmì salmì*, (guazzetto) sguassèt, sguassetì

salmistrare (s. lingue e carne bovina) salmistrà

salmo salmo (töcc i salmi i fenéss in glòria)

salmodiare (cantare) cantà, fà öna cantada

salmone salmù*

salnitro salmìster, salnitro

salone salù*

salotto salòt*, (sala) sala, (stanza) stansa

salpare (manovrare) manovrà

© Copyright by DUCATO di PIAZZA PONTIDA - 24122 BERGAMO - Piazza Pontida,41 Tel.035.210276. A norma della Legge sul diritto d'autore e del Codice Civile è vietata la riproduzione di questa pubblicazione in tutto o in parte con qualsiasi mezzo elettronico, meccanico, fotocopie, microfilms, registrazioni o altro. Dizionario bergamasco-italiano a cura di CARMELO FRANCIA EMANUELE GAMBARINI