Online Italian/Bergamasque Dictionary - Letter R

Letter R

rabarbaro (radice amara) rabàrbaro, reobàrbaro, (r. alpino) römes, treügà

rabbattuffolare biglotà

rabbellire (rifiorire) turnà a fiurì

rabberciamento (accomodamento) comodamènt, comodassiù

rabberciare giöstà sö ergót, mèt sö öna pèssa, (adattare) adatà, (correggere) coregì, corègg, (rappezzare) pessà sö, (rimediare) remedià, rimedià, (riparare) riparà

rabbia ràbia, gnechìsia (la ràbia d’ la sira sàlvela per la matina; la ràbia la fà fà di spropósecc), (scoppiar di r.) büligà de ràbia, s-ciopà ‘n du de ràbia, (sfogare la r.) sfogà la ràbia, (trangugiare la r.) mangià d’ la ràbia, (ho una r. non ci vedo) no gh’ vède fina gnach de la ràbia, (collera) còlera, (furia) föria, (furore) fürùr, (ira) ira, futa, (odio) öde, (sdegno) desdègn*, (stizza) stissa

rabbioso rabiùs, (dim.) rabiusèt, (adirato) infiàt, (bilioso) biliùs, (impetuoso) impetüùs, (stizzoso) füghèta

rabboccare rasà, (rimboccare) oltà ‘ndré

rabbonire imbonì*, imbunì*, (ammansire) ümanì, dömestegà, (calmare) calmà, padimà, (placare) placà

rabbrividire sgrisulà, vègn cóld e frècc, (raccapricciare) insörì, insürì, reböfàs, (tremare) tremà, tremlà

rabbuffare (impigliare) impïà, (raccapricciare) insörì, insürì, reböfàs

rabbuffo petenada, filada, refilada, reböf, braàda, (fare un r. ad alcuno) dìn dré quàter a ergü, (rimprovero) rimpròero, mostassada, bruntulada, (risciacquata) resentada, (ramanzina) romanzina, intemerada, merémör, reciòch, póia, (strapazzata) strepassada

rabbuiare (oscurare, scurire) scürì, fà ègn iscür

rabbuiarsi introbiàs (cargàs) sö ‘l tép, vègn sö di nìoi

rabbuscarsi trobiàs sö

rabdomanzia (magia) magéa

rabescare (ornare) ornà, feità

rabesco (fregio) fris, (ornamento) ornamènt*, ornamét*, (scrittura) scritüra

rabico (rabbioso) rabiùs

rabido (furioso) föriùs, rabino

raccapezzare (raccogliere) tö sö, regói, reguì, argòi, catà sö, (ricordare) regordà, (scoprire) descuvrì, scuvrì, (trarre) tirà, trà, (trovare) troà

raccapricciare insörì, insürì, reböfàs, (rabbrividire) sgrisulà, vègn cóld e frècc, (tremare) tremà

raccapriccio segrisiù, segrimét, (impressione) impressiù, (orrore) orùr*, urùr*, (ribrezzo) ribrèss, (schifo) schéfe, (spavento) spaènt, chigarölaza, stremésse, (tremarella) tremaröla

raccattare (prendere) ciapà, catà, tö, (raccogliere) tö sö, regói, reguì, argòi, catà sö

racchetta rachèta*

racchiudere (comprendere) comprènd*, (contenere) contègn, contegnì, (covare) cuà

racciabattare (rabberciare) giöstà sö ergót, mèt sö öna pèssa, (rappezzare) pessà sö

racciarpare (rappezzare) pessà sö

raccogliere tö sö, regói, reguì, argòi, catà sö, (ammettere) amèt, (cogliere ) catà, (convocare) convocà*, (mietere) segà, (notare) notà, (prendere) ciapà, catà, tö, (racimolare) sgremorlà, spiglà l’öa, rampolà, (radunare) regondì, tirà ‘nsèm, (raggranellare) röspà, raspà ‘nsèm, (riscuotere) introità, incontrà di cöncc, scöd, scödì, (stringere) strèns, strenzì, (udire) sentì, sènt, (unire) ünì, mèt insèma

raccogliersi (pensare) pensà

raccoglimento (adorazione) adorassiù, (meditazione) meditassiù, (mente) mét, mènt, (quiete) quéte

raccolta racòlta, (r. abbondante di grano) smelgotada, (r. dell’uva, vendemmia) endömia, (assortimento) assortimét, (fascio) fass, (guadagno) guadàgn, (incetta) amàss, (mucchio) möcc, gröm, pila, (far r., raccogliere) tö sö, regói, reguì, argòi, catà sö, (chiamare a r., radunare) regondì, tirà ‘nsèm, (scelta) sièlta, (unione) üniù

raccolto racòlt, (r. ubertoso) racoltù, (pensieroso) penserùs, (stretto) strécc

raccomandare racomandà, (raccomandarsi, ricorrere) ricór, ricorì, (pregare) pregà, (proteggere) protegì, (supplicare) süplicà

raccomandata racomandada*

raccomandazione racomandassiù, (correzione) coressiù*, (preghiera) preghiéra*, (protezione) protessiù, (sostegno) sostègn

raccomodare (rappezzare) pessà sö, (rattoppare) giöstà sö, cunsà i pagn, tacunà, mèt sö öna pèssa, (rimediare) remedià, rimedià

raccomodare (rassettare) mèt a l’ùrden (la cà)

racconciamento (restauro) restàüro

racconciare (r. il tetto) recór, recorì, retecià, (correggere) coregì, corègg, (pettinare) petenà, pechenà, (rappezzare) pessà sö, (restaurare) restaürà, remontà, (riparare) riparà, (saldare) saldà

racconciatura remonta, giöstadüra

raccontare cöntà sö, (dire) dì, (esporre) esponì, (riferire) riferì

racconto racónt*, (novella) noèla, (romanzo) romàns

raccorciare (scorciare) scörtà, (tagliare) taià, teà

raccordare (unire) ünì, mèt insèma

raccordo racòlta

raccozzare (unire) ünì, mèt insèma

racemo (grappolo) grata, (racimolo) ràmpol, rampolì

Rachele Rachéle

rachitico rachìtech*

rachitide (v. rachitismo)

rachitismo mal del càter

racimolare sgremorlà, spiglà l’öa, rampolà, (raccogliere) tö sö, regói, reguì, argòi, catà sö, (raggruzzolare qualche soldo) trà insèm di soldarèi, (raspollare) rampolà, (unire) ünì, mèt insèma

racimolo ràmpol, rampolì

rada (golfo) gólf*

raddolcire (placare) placà, (temperare) temprà

raddoppiare indopià, rendopià, (aumentare) aümentà*, (piegare) piéga, (ripetere) ripét, ripetì, (sviluppare) svilüpà, svilüpàs

raddrizzare indrissà, retifilà, (correggere) coregì, corègg, (rettificare) retificà

radere rasà, (r. la barba) sbarbà, (cancellare) cancelà*, scanselà, (distruggere) destrüs, destrüsì, (levare) leà, tö vià, (limare) limà, (raschiare) raspà, (rasentare) passa apröf, sfrisà, (tagliare) taià, teà, (tosare) tusà, berondà

radiare (cancellare) cancelà*, scanselà, (splendere) sberlüsì, stralüsì

radiatore radiadùr*

radiazione (raggio) ragio

radica ràdica, (radice) raìs

radicale radicàl*

radicare mèt i raìs, fà i raìs, (stare) stà

radicchio redécc, radécc, scamössa, böt de redécc, (r. selvatico) redécc salvàdech, (insalata) insalata

radice raìs, (dim.) raisì, (accr.) raisòt, raisù, (r. amara, rabarbaro) rabàrbaro, reobàrbaro, (r. del granturco) ranfù del melgòt, (rafano) crén, (r. medicinale, scialappa) silapa, (base) base*, (causa) càösa

radio radio*

radiotelegrafia radio*

rado (raro) rar, (poco) póch, (scarso) scars, calante

radunanza (stormo) ròss, gröp

radunare regondì, tirà ‘nsèm, (refl.) regondìs töcc in d’ü sito, (convocare) convocà*, (raccogliere) tö sö, catà sö, (unire) ünì, mèt insèma

radunata (ritrovo) ritròvo*

radunati redöcc

raduno (comizio) comìssio*, (mucchio) möcc, gröm, pila, (ritrovo) ritròvo*, (riunione) riüniù*

radura ciarèla, spiàss, (prato) prat, (spiazzo) spiàss, (terreno) teré

rafano crén, (ravanello) raanèl

raffacciare (rinfacciare) rinfassà, imbötà

Raffaele Ràfael

raffardellare (imballare) imbalà

raffazzonare (assettare) setà, (fare) fà, (rabberciare) giöstà sö ergót, mèt sö öna pèssa

raffazzonarsi (far toletta) fà toalèta

raffermare (confermare) confirmà

raffermo (stantio) stantìt, éder

raffica (turbine) stravènt

raffigurare (rappresentare) rapresentà, (ravvisare) figürà, (riconoscere) riconòss, riconossì, (vedere) èd, edì, vèd, vedì

raffilare (tagliare) taià, teà

raffilatura (tagliatura) teadüra*

raffinare (affinare) sfinà, (dirozzare) sgrossà zó, (educare) edücà*, (purificare) pörificà

raffinatezza (eleganza) elegansa*, (gentilezza) gentilèssa, (perfezione) perfessiù, (sagacia) dritüra, indritüra

raffinato (delicato) delicàt, delicadì, (educato) edücàt, (gentile) gentìl, zentìl, (sagace) giotù, (squisito) squisìt, ü bàlsem

raffio (fiocina) frósna, frósa, (gancio, uncino) rampì

rafforzare (consolare) consulà, cunsulà, (ingagliardire) ingheardì, ingaiardìs, (rincalzare) inculmà, incolsà, (rinforzare) rinforsà*, (sviluppare) svilüpà, svilüpàs

raffreddare sfregì, (rifl.) sfregìs, (disaffezionarsi) pèrd l’amùr

raffreddatura (v. raffreddore)

raffreddore fregiùr, (costipazione) costipassiù

raffrenamento (ritegno) ritègn*

raffrenare (confrontare) confrontà, (frenare) frenà, tègn indré, (mitigare) mitigà, (temperare) temprà

raffrontare (paragonare) paragunà, (rinfacciare) rinfassà, imbötà

raganella grì, (rana) rana, (ranetta verde) rana érda (irda), rana marina, rana sanmarina

© Copyright by DUCATO di PIAZZA PONTIDA - 24122 BERGAMO - Piazza Pontida, 41 Tel. 035.210276.In accordance with the Copyright Law and the Civil Code, the reproduction of this publication, in whole or in part, by any electronic, mechanical, photocopying, microfilming, recording or other means, is prohibited. Bergamasco–Italian Dictionary edited by CARMELO FRANCIA and EMANUELE GAMBARINI